ارزیابی اثرات متقابل داروئی و فعالیت ضد باکتریایی اسانس زیره سیاه (Bunium persicum) بر ضد تعدادی از باکتری‌های گرم مثبت وگرم منفی

زمینه و اهداف: مصرف روزافزون آنتی‌بیوتیک‌ها علیه عفونت ناشی از باکتری‌ها سبب افزایش مقاومت دارویی شده است .همین امر سبب گردید تا مطالعات وسیعی بر روی داروهای ضد میکربی جدید با اثر بخشی بیشتر به-خصوص گیاهان داروئی صورت گیرد. هدف این تحقیق، ارزیابی اثرات متقابل داروئی و فعالیت ضد باکتریایی اسانس زیره سیاه (Bunium persicum) بر ضد تعدادی از باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی بود. روش بررسی: اسانس زیره سیاه از دانه آن تخلیص شد و با روش کروماتوگرافی گازی/ طیف سنجی جرمی (GC/MS) تجزیه (آنالیز) شد. برای بررسی عملکرد ضد باکتریایی اسانس از روش انتشار از دیسک و تعیین حداقل غلظت‌های مهارکننده (MIC) و کشنده (MBC ) بر روی 8 سویه استاندارد باکتریایی استفاده شد. در بررسی اثرات هم‌افزایی (سینرژیستی) و کاهندگی (آنتاگونیستی) ، سویه‌های استاندارد باکتریایی بر روی محیط حاوی اسانس کشت داده شد و سپس دیسک‌های آنتی‌بیوتیک بر روی آن قرار گرفت. یافته‌ها: در اسانس زیره سیاه 13 ترکیب شناسایی شد. بر اساس آزمایش انتشار از دیسک در آگار بیشترین میزان هاله عدم رشد مربوط به باسیلوس سرئوس با قطر 45 میلی‌متر مشاهده شد. نتایج MIC و MBC نشان داد که اسانس بیشترین میزان مهار کنندگی و کشندگی را بر روی اشریشیا کلی دارد. نتایج مربوط به اثرات هم-افزایی و کاهندگی در مورد اشریشیا کلی نشان داد که اسانس موجب افزایش اثر جنتامیسین می شود، اما در مورد سایر باکتری‌ها نتایج متغیر بود. نتیجه گیری: نتایج این بررسی پیشنهاد می‌کند که اسانس زیره سیاه می‌تواند به تنهایی یا در ترکیب با سایر عوامل ضد میکربی برای درمان عفونت‌های باکتریایی موثر باشد. همچنین این اسانس می‌تواند عملکرد برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها را تقویت نماید که امکان استفاده از آن‌ را به‌ویژه در موارد مقاومت داروئی مطرح می‌نماید. یادی از همکار فرزانه مرحوم دکتر مرتضی ستاری مرحوم دکتر مرتضی ستاری، عضو هیئت علمی دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس بود. ایشان روز 9 مرداد 1389 بر اثر عاضه ایست قلبی در صحن مرقد مطهرامام علی ابن موسی الرضا (ع) جان را به جان آفرین تسلیم کرد. او که در 1339 در تهران متولد شد در گروه باکتری شناسی فعالیت آموزشی – پژوهشی داشت. حاصل این خدمت ارائه بیش از 53 عنوان مقاله داخلی و خارجی، راهنمایی و مشاوره بیش از 50 عنوان پایان نامه و تربیت صدها دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی بود. در افتخار همراهی و هم‌نشینی با آن مرحوم به ویژه در گردهمایی‌های علمی آموختم که چگونه و تا چه اندازه می توان با قرآن مانوس بود و تا چه حد می‌توان آن را در فعالیت‌های روزمره گنجاند. نحوه و محل درگذشت آن مرحوم ارتباط تنگاتنگی با اعتقادات و انس وی با کتاب الهی و خاندان عصمت و طهارت دارد. مقاله حاضر را در واپسین ماه‌های زندگی پر برکت تکمیل نمود. به پاس بزرگداشت روح پر فتوح آن مرحوم شورای نویسندگان تعداد جدول ها را بدون کم وکاست پذیرفت. روحش شاد سردبیر مجله